1. Toprak İşleme

Toprak işleme zamanında ve uygun şekilde yapılırsa toprağın havalanması, yağış sularının muhafazası ve biyolojik faaliyetlerin artması sağlanmış olur. zeytinliklerde yılda 2-3 kez toprak işlemesi yeterli olmaktadır. İlk toprak işlemesi hasattan sonra toprak tavında iken pullukla 15cm derinliğinde, ikincisi ilkbaharda 10- 12cm’ yi geçmeyecek şekilde pulluk veya tırmıkla, üçüncü işleme ise dökülen zeytinlerin kaybını önlemek amacı ile toprağın düzeltilmesi ve otların temizliği için yapılmalıdır.

Gübreleme

Kültürel uygulamalarda gübrelemenin büyük önemi bulunmaktadır. Yapılacak bilinçli gübrelemeyle hem ağaçların ihtiyaçları karşılanacak, hem topraktaki mineral maddeler arasındaki dengeler ve toprağın fiziksel yapısı korunacaktır.

zeytinliğin yeni yapılmış olmasına, zeytin ağacının yaşına ve verim durumuna göre genel olarak ihtiyaç duyulan besin maddesi ve gübre miktarları aşağıda verilmiştir.

zeytinin besin maddesi ve gübre ihtiyacı

Yukarıdaki miktarlar genel olarak fikir vermektedir. Gerçek ihtiyaç duyulan miktarların toprak ve yaprak analizleri sonucunda belirlenebileceği unutulmamalıdır.

zeytinde yaprak analizleri için yaprak örnekleri, ağaçların durgun döneme girdiği ekim-kasım aylarında alınır. Örnekler ağaçların 1.5-2m yükseklikteki sürgünlerinden, aynı yılın mayıs ve haziran aylarında oluşan yapraklarından, bir ağaçtan en fazla 4 yaprak olmak üzere, her çeşitten ayrı örnek almak şartıyla toplam 200-400 yaprak olarak alınmalıdır.

Verim çağındaki zeytinliklerde, çiçeklenme ve meyve bağlama döneminde azota olan ihtiyaç artmaktadır. Bunun için sulanan koşullarda azotlu gübrenin ilk dozu çiçeklenmeden 3-4 hafta önce, ikinci dozu meyve tutumunda (mayıs) ve son dozu ve çekirdek sertleşme döneminde (temmuz-ağustos) verilmelidir. Sulama imkanının olmadığı durumlarda azotlu gübre tek seferde (şubat sonu mart başında) uygulanmalıdır.

Azotlu gübreler, gövdeden 50-70cm uzağa, taç izdüşümüne serpilerek çapa vb. aletlerle gömülür. Fosforlu ve potaslı gübreler taç izdüşümünde 15-30cm derinlikte açılan hendeklere (sonbaharda) gömülür.

Sulama

zeytine yılık su ihtiyacının doğal yağışlarla karşılanamaması durumunda sulamaya ihtiyaç duyulmaktadır. zeytin ağaçlarının, suya en çok ihtiyaç duyduğu yaz ayları ve Eylül ayında yapılacak 4-5 sulamanın ürün miktarını arttırdığı bilinmektedir. Sulama salma, yağmurlama veya damlama sulama yöntemleriyle yapılabilir. Ayrıca sızdırma sulama yöntemi de uygulanabilir. Sulama yöntemi seçiminde bahçe büyüklüğü, dikim şekli, su varlığı ve ekonomik koşullar etkili olmaktadır.

Budama

zeytin ağacının ömrünü, gençlik dönemi (4-10 yıl), verim dönemi (11-50 yıl) ve yaşlılık dönemi (50yıl ve daha fazla) olmak üzere üç bölüme ayırmak mümkündür. Bu süreler çeşitlere, toprak yapısına, sulama durumuna ve yörelere göre farklılık göstermektedir. zeytinlerde budama, şekil, verim ve gençleştirme budaması olmak üzere üçe ayrılmaktadır.

zeytinler için genellikle en uygun şekil goble sistemidir. Fidan dikiminden itibaren ilk iki yıl zeytinde budama işlemi yapılamaz. Ancak dikimden sonra boyu 1m’yi aşan fidanların tepesi 90cm’ den vurulur. İki yıl sonunda 40-90cm yükseklikten, tek gövde üzerinde değişik noktalardan çıkan 3 ana dal bırakılır. Diğer dalların ya uçları alınır ya da gelişmelerini yavaşlatmak için aşağıya doğru eğilerek bağlanır. Ayrıca dip sürgünleri ve obur dallar çıkartılır. Fidana şekil verilmek için acele edilmemeli, şekil yapılacak 3-4 budamayla oluşturulmalıdır.

Verim budaması, verime yatmış ağaçlarda ağacın şeklini korumak, periyodisiteyi azaltmak, gereksiz ve zararlanmış dalları uzaklaştırmak amaçlarıyla hafif bir budama şeklinde yapılmaktadır. Verim budaması, ürün yılının başlarında (mart – nisan) yapılmaktadır. Verim budamasında, yukarıya doğru büyüyen yan dallarının uçları alınır; sürgün gelişmesi kuvvetli ise, bunların uçları alınır yada bir bölümü dipten çıkarılır; kurumuş yada hastalıktan zarar görmüş dallar kesilir; birbiri üzerine binen dallardan alttaki dallar çıkarılır.

zeytinde meyve veren dallar yere paralel büyüyen dallar olduğundan yan dal büyümesinin teşvik edilmesi gerekmektedir. Diğer yandan periyodisite nedeniyle, verim yılında şiddetli, yok yılında ise hafif budama şeklinde budamalar yapılmalıdır.

Gençleştirme budaması, yaşlılık nedeniyle mantarlaşmış ve gövdeden çok uzaklaşmış ana dallarla birlikte, hastalık, zararlı ve şiddetli donlardan etkilenmiş dalların kesilerek yenilerin oluşturulması amacıyla yapılmaktadır. Budamadan sonra gövde ve ana dalların güneşten zarar görmemesi için kireçleme yapılmalı ve kesim yerlerine %5’ lik bordo bulmacı sürülmelidir.

Toprak işleme zamanında ve uygun şekilde yapılırsa toprağın havalanması, yağış sularının muhafazası ve biyolojik faaliyetlerin artması sağlanmış olur.